[...] Jednym z najwierniejszych przyjaciół poznańskich Zegadłowicza był Jan Wilhelm Kuglin (1892–1972), typograf[1] – którego znajomość sam Zegadłowicz nazywał jedną z największych korzyści swojego pobytu w Poznaniu. Kuglin, podobnie jak Zegadłowicz, swój ród wywodził z ziemi czeskiej – pochodził z Bogumina na Śląsku Cieszyńskim. Był drukarzem z wykształcenia i z zamiłowania. W Poznaniu, gdzie przybył w roku 1919, związał się z Drukarnią św. Wojciecha, natomiast od roku 1920 z Rolniczą Drukarnią i Księgarnią Nakładową – firmą, która pod jego nadzorem przygotowała druk wielu książek Zegadłowicza. Z pasją drukarza łączył Kuglin zamiłowania bibliofilskie, dydaktyczne i publicystyczne. Z rozlicznych funkcji, wiążących go zawodowo ze środowiskiem poznańskim, wspomnieć można obowiązki sekretarza Towarzystwa Bibliofilów Polskich oraz członka Zarządu Towarzystwa Miłośników Grafiki[2].
Jak wspominał Kuglin[3], do twórczości Zegadłowicza zbliżyły go: Głaz graniczny, którego wystawienie oglądał w Poznaniu w 1927 roku, wygłoszony w Kole Polonistów Uniwersytetu Poznańskiego odczyt „O kształtowaniu się idei”, w którym poeta przedstawił własną drogę twórczą, i wreszcie Siedem pieśni zgrzebnych o Janie Kasprowiczu. Po przybyciu Zegadłowicza do stolicy Wielkopolski rozpoczęła się nadzwyczaj owocna współpraca poety z typografem, a jej rezultatem był szereg publikacji książkowych o zróżnicowanym charakterze i przeznaczeniu. Pierwszą wydrukowaną przez Kuglina książką Zegadłowicza był wspomniany już zbiór publicystyki W obliczu gór i kulis – praca zlecona przez Jana Jachowskiego, reprezentującego Księgarnię Uniwersytecką „Fiszer i Majewski”.
Szczególnemu uwielbieniu, jakie Kuglin żywił dla twórczości autora Krzaku dzikiej róży zawdzięczać możemy drugie wydanie Siedmiu pieśni zgrzebnych o Janie Kasprowiczu. W egzemplarzu odbitym poza numeracją, z przeznaczeniem dla Zegadłowicza, typograf umieścił dedykację, w której wyjaśnił powody owego przedsięwzięcia edytorskiego: „Kiedyś marzeniem moim było wypuścić w świat choćby najskromniejsze słowo naszego wielkiego pieśniarza – twórcy Księgi Ubogich. Nie dane mi było. Doznałem natomiast szczęścia skromnej współpracy nad wyśpiewaniem poświęconych Jemu Pieśni zgrzebnych. Była to jedna z najszczęśliwszych chwil mej pracy drukarskiej, za którą składam swe gorące podziękowanie sercem i tym skromnym egzemplarzem drukowanym dla Autora poza nakładem”. Druk poznańskiego wydania poematu ukończono 31 stycznia 1928 roku, nakład ograniczył się do zaledwie 30 numerowanych egzemplarzy, za to książka wyszła w starannej oprawie typograficznej[4], a firmowało ją Towarzystwo Bibliofilów Polskich. Kuglin nie powtórzył ilustracji zdobiących I wydanie, jedynie na stronie przedtytułowej umieścił fotografię Kasprowicza.
[1] W podsumowującym dzieje pobytu w Poznaniu liście do Jadwigi Ziemięckiej pisał Zegadłowicz: „Z Poznania zostały jako istotne dobra: praca z Kuglinem (ten jeden wytrwał) i rozmowy rozświetlające podczas bytności Pani na Chwaliszewie” – list z 19 kwietnia 1932 roku. Z kolei na egzemplarzu wydanych staraniem Kuglina Widm wskazówek umieścił poeta dedykację: „Kochanemu Janowi Kuglinowi, którego obecność w Poznaniu jest mi istotną ostoją i pomocą w przetrwaniu wygnania z podzięką za wszelkie dobro Emil Zegadłowicz. Poznań, 7 VIII 1929 r.” – cyt. za.: Jan Kuglin, Ze wspomnień typografa, s. 25.
[2] Organizacja utworzona została w roku 1931 jako pierwsze w Polce Towarzystwo tego typu. Prezesem honorowym TMG został Leon Wyczółkowski, członkami zarządu byli między innymi Jan Kuglin, Emil Zegadłowicz, Jerzy Drobnik i Jan Jerzy Wroniecki. O pracy Towarzystwa z okazji pierwszej wystawy urządzonej 28 marca 1931 roku w Muzeum Wielkopolskim w Poznaniu pisała m.in. „Tęcza” ([d.], „Wystawa Starej Grafiki Polskiej w Poznaniu”; 1931 z. 17).
[3] Na temat współpracy z Zegadłowiczem zob.: Jan Kuglin, Ze wspomnień typografa, op. cit., s. 19–40. Na temat biografii Kuglina zob.: także: Grażyna Talar, „Jan z Bogumina Kuglin – drukarz i bibliofil (1892–1972)”. „Roczniki Biblioteczne” 1973, R. 17, z. 1/ 2, s. 417–436.
[4] O szczegółach typograficznych wydania Siedmiu pieśni zgrzebnych o Janie Kasprowiczu informował Kuglin w spisanych po latach wspomnieniach czasów poznańskich: „wydrukowałem je cycerową antykwą Walbauma z czerwonymi inicjałami, na czerpanym papierze, w nakładzie trzydziestu egzemplarzy. [...] Oba moje egzemplarze posiadają dedykacje wpisane przez Zegadłowicza” – tenże, Ze wspomnień typografa, op. cit., s. 23.
Mirosław Wójcik, Pan na Gorzeniu. Życie i twórczość Emila Zegadłowicza, Kielce 2005, s. 262.
Siedem pieśni zgrzebnych o Janie Kasprowiczu
Towarzystwo Bibliofilów Polskich, Poznań 1928
odbito w Drukarni Rolniczej P.G. w Poznaniu przy ul. Sew. Mielżyńskiego 24, pod kierownictwem Jana Kuglina, w nakładzie 30 egz. numerowanych. Składał Henryk Orchowski, tłoczył Andrzej Mańczak. Druk ukończono w dniu 31 stycznia 1928 roku
– egz. AEZ GG, egzemplarz Autora, poza nakładem, z dedykacją Jana Kuglina