Książka jest monograficznym opracowaniem nieznanego szerzej epizodu dziejów żydowskiej społeczności Wodzisławia (województwo świętokrzyskie). W nocy z 18 na 19 listopada 1918 roku doszło tu do zorganizowanej napaści na sklepy i mieszkania Żydów oraz grabieży ich mienia. Materiałem pozwalającym zrekonstruować szczegóły tych wydarzeń jest kompletna ich dokumentacja zachowana w Archiwum Państwowym w Kielcach. Dokumenty te są bezcennym źródłem wiedzy dla historyka, socjologa i antropologa kultury. Ich szczegółowość, prowincjonalny wymiar kulturowy i geograficzny wydarzeń, możliwość poznania opinii ofiar i sprawców uzasadniają celowość przyjętej w opracowaniu tematu metodologii mikrohistorii nobilitującej rangę doświadczenia jednostkowego. Takie właśnie ujęcie pozwala lepiej zrozumieć, co motywowało powszechne, a przez swą powtarzalność wręcz uniwersalne, wybory moralne sąsiadów żydowskiej społeczności w obliczu szczególnej sytuacji: czasowego zawieszenia egzekucji obowiązującego prawa, swoistego stanu wspólnoty zła usuwającego obligatoryjność lojalności wspólnotowej.

 Niezwykle interesująca książka Profesora Wójcika, oparta na dokumentacji procesowej uczestników pogromu w Wodzisławiu, daje unikalny wgląd w epizod antyżydowskiej zbiorowej przemocy, jakich było mnóstwo w końcowym okresie pierwszej wojny światowej.  W tym sensie jest to praca o ogólnym znaczeniu, a nie po prostu monografia lokalnych wydarzeń.  
  Pogromy Żydów na wschodnich obrzeżach tworzącej się wówczas Rzeczypospolitej i dalej na wschód, już na Ukrainie, pochłonęły w latach 1917–1921 dziesiątki tysięcy ofiar.  Powinno nam również dać do myślenia, że dwadzieścia lat później, w okresie Zagłady, uczestnicy tych zbrodni byli mężczyznami w sile wieku.  
  Ważna książka dla wszystkich zainteresowanych tragiczną historią XX wieku.

prof. Jan T. Gross

  Książkę Każdy brał, co chciał... przeczytałem z rosnącym zainteresowaniem, wywołanym nie tylko samym wydarzeniem, o którym nic nie wiedziałem, ale i umiejętną narracją Autora, wyrastającą ze znakomitej kwerendy i rzetelnej refleksji. To jest po prostu niezwykle dobrze napisana monografia, która może się stać wzorem pisania o podobnych wydarzeniach.

Konstanty Gebert
 

Mirosław Wójcik

"Każdy brał, co chciał"

 Antyżydowskie rozruchy w Wodzisławiu

18–19 listopada 1918 roku

Kielce 2025; ISBN 978-83-974865-0-8, 315 s.